Элбэх бириистэрдээх дуобат XXIV турнира
1963 сыллаахха Ленинград университетын бүтэрэн математик идэлээх, “Нуучча дуобатыгар” РСФСР боруонса призера, өрөспүүбүлүкэ 13 төгүллээх чөмпүйүөнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, ССРС спордун маастара Николай Николаевич Саввинов бирииһигэр оҕолорго өрөспүүбүлүкэ күрэхтэһиитин 24-үс төгүлүн тэрийэн ыытта. Турнирга оҕо сылдьан гроссмейстердар Николай Стручков, Мотрена Ноговицына, Николай Гермогенов үстүүтэ-түөртүүтэ бастаабыттара.
Ааспыт үйэ 60-70 сылларыгар спорт араас көрүҥнэрин кыайыылаахтара дипломнарынан, жетоннарынан, кэлин мэтээллэринэн, саамай улааппыта курустаал иһиттэринэн наҕараадаланаллара. Ньурба Хорулатыттан төрүттээх-уустаах, бэйэтин кэмин аатырбыт дуобаччытын Николай Николаевич Саввиновы, доҕотторо-атастара хаадьылааннар, “билиҥҥи курдук бириистэри биэрбиттэрэ буоллар, байбыт буолуон этэ”, - диэн күлэ-үөрэ хаадьылыыллара.
Итинтэн сиэттэрэн, дуобат күрэхтэһиилэрин бириистэрдээх оҥорон ыытарга патриотическай өй-санаа киирбитэ. Ол бүччүм санаатын олоххо киллэрбитинэн барбыта. СГУ физмат, инж-тех факультеттарыгар ЭВМ преподавателинэн, ол быыһыгар, киһи мэйиитигэр уустук операциялары оҥорон, ааҕар-суоттуур үлэлэртэн пенсияҕа тахсан баран, маҥнайгы турнирын 1995 сылтан саҕалаан, оҕолору күндүлээн-маанылаан, инники кыайыыларга көҕүлээн, өлгөм, үчүгэй бириистэрдээх ыыппыта. Оҕолор ол бастакы күрэхтэһиилэрин Саха Өрөспүүбүлүкэтин дьахталларга уонна дьиэ-кэргэҥҥэ Кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Анастасия Николаевна Божедонова өйөөбүтэ. Дьон хамнаһа мөлүйүөнүнэн ааҕыллар буола сылдьыбыт кэмигэр, алта бөлөхтөргө бастаабыт оҕолор өйдөбүнньүк дипломнары, мэтээллэри таһынан, 1-дии мөл.солк., иккис-үһүс миэстэлэммиттэр 700-500-түү тыһ.солк. наҕараадаламмыттара. Оҕолор үөрүүлэрэ муҥура суоҕа. Нөҥүө сылларга бастыҥ дуобаччыт оҕолор күргүөмүнэн “Артек”, “Орленок”, “Океан” лааҕырдарга путевканан биһирэммиттэрэ, Америкаҕа күүлэйдээн кэлбиттэрэ. Итинник, дуобаччыт оҕолорго уонна бэйэтигэр даҕаны, спорт бырааһынньыгын бэлэхтээбитэ. Үйэ чиэппэрин кэриҥэ кэм устатыгар үгүс улуустар, ол иһигэр, ыраах хоту улуустар эмиэ кыттан кэллилэр. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын Академиятын кафедратын сэбиэдиссэйэ, ветеринарнай наука доктора, профессора, кэргэнэ Маргарита Семеновна Саввинова спонсордаан тэрийсэн ыытыһар.
Ааспыт нэдиэлэҕэ 12 улуустартан, 281 оҕолор түмсэннэр үс күн устата үстүү сменанан күрэхтэстилэр. Дьокуускайга баар дуобат-саахымат киинэ ыып-ыччары оҕо-аймаҕынан күйгүөрэн олордо. Саастарынан түөрт бөлөххө араарыллан, уолаттар уонна кыргыттар тус-туһунан утарыта кииристилэр. Араас бэлэмнээхтэр бааллар. Аан дойду, Европа 21 чөмпүйүөннэрэ баалларыттан 18-ра кыттаннар, күрэхтэһии таһымын үрдэттилэр.
Эрийсиилээх сытыы киирсиилэр буолуталаатылар. Кыралар кыралар курдук түргэнник, кудуххайдык оонньууллар. Чаас аҥарын иһинэн остуоллара кураанахсыйар. Дуоска түгэҕэр тиийээри олоппоско тобуктаан олорон оонньуур оҕолор бааллар. Улахан оҕолор бириэмэлэрин толору туһаналлар. Бастакы миэстэни ылбатах уонна үс иһигэр киирбэтэхтэр хомойон харахтарын уута ыган кэлбитин кистээбэтилэр. Ити оҕолор оонньуур маастарыстыбалара тэҥин, дуобат сайдыбытын кэрэһэлээтэ.
Аҕыс саастаахтарга Дьокуускай куорат уолаттара Коля Степанов, Гоша Николаев, Коля Попов, кыргыттарга эмиэ куорат оҕолоро Юлиана Сафонова, Айта Оконосова, Айыына Прокопьева бастаатылар; 9-11 саастаахтарга Айсен Егоров (Хаҥалас), Альберт Алексеев (Ньурба), Рома Николаев (Дьокуускай), кыргыттарга Люция Терентьева (Үөһээ-Бүлүү), Юля Никанорова (Дьокуускай), Дайаана Габышева (Нам); 12-14 саастаахтарга Алеша Большаков (Дьокуускай), Виталий Заровняев (Горнай), Георгий Агжигитов (Дьокуускай), кыргыттарга Айыына Протопоова (Дьокуускай), Луиза Сергеева (Горнай), Алена Перевалова (Чурапчы); 15 үөһэ саастаахтарга бары маастарга кандидат оҕолор Евгений Кардашевскай (Чурапчы), Ариан Константинов (Чурапчы), Игорь Пономарев (Дьокуускай), кыргыттарга Юлия Устинова (Дьокуускай), Эмма Софронова (Нам), Дайаана Кондратьева (Үөһээ-Бүлүү) бастакы, иккис, үһүс миэстэлэри ылаттааннар өйдөбүнньүк физкультура уонна спорт Министиэристибэтин мэтээллэринэн, Николай Саввинов дипломнарынан, сыаналаах бириистэринэн наҕараадаланнылар.
Бары бөлөхтөргө уон иһигэр киирбит 80 оҕоҕо, ону таһынан, 20 оҕоҕо анал бириистэр туттарылыннылар. Улуустартан Дьокуускай, Горнай, Чурапчы, Үөһээ-Бүлүү, Хаҥалас, Нам, Ньурба дуобаччыт оҕолоро ордук үчүгэйдик оонньоотулар.
“Дуобат туһата элбэх, дуобатынан дьарыктанар оҕолор толкуйдуур дьоҕурдара сайдар, үөрэхтэригэр үчүгэй, билиигэ-көрүүгэ тардыһаллар, бэрээдэктээх, дьиссипилиинэлээх буолаллар, кыайыыга дьулуһаллар”,- диир уһулуччулаах дуобаччыт Николай Саввинов.
Аны, тохсунньу ыйга Николай Николаевич Саввинов 80 сааһын туолуутугар аналлаах эмиэ добуоччу бириистэрдээх ветераннар дуобакка күрэхтэһиилэрэ буолуоҕа.
Minsport.sakha
Василий Пак хаартыскаҕа түһэриилэрэ
